De wachtlijsten voor de GGZ zijn lang en de schaarste neemt toe. Hoe zorgen we er samen voor dat de GGZ beschikbaar blijft voor diegenen die het het hardste nodig hebben? In het Integraal Zorgakkoord (IZA) staan afspraken beschreven om de samenwerking tussen GGZ, huisartsenzorg en het sociaal domein te versterken. Eén van deze afspraken is het opzetten van Mentale Gezondheidsnetwerken in elke regio.
Wat is een Mentaal Gezondheidsnetwerk?
Een Mentaal Gezondheidsnetwerk is een samenwerkingsverband tussen het sociaal domein, huisartsen en de GGZ, gericht op mensen met psychische klachten én problemen op andere levensdomeinen. Een Mentaal Gezondheidsnetwerk heeft 4 functies:
- Verkennend gesprek
- Transfermechanisme
- Informatievoorziening wachttijden
- Domeinoverstijgend casusoverleg (optioneel)
Het doel is om sneller passende hulp te bieden, verergering van klachten te voorkomen en de beschikbare capaciteit optimaal te benutten. Een Mentaal Gezondheidsnetwerk heeft geen fysieke locatie, maar is een netwerk van samenwerkende partijen.
Referentie: Werkwijze ontwikkeling Mentale gezondheidsnetwerken
Stand van zaken in Amsterdam
In Amsterdam is de coalitie Mentale gezondheid van Amsterdam Vitaal & Gezond verantwoordelijk voor het opzetten van de Mentale Gezondheidsnetwerken. Elaa-adviseurs Mirjam Kohinor en Nathalie Bredek zijn hierbij betrokken. De focus ligt momenteel op het verkennend gesprek, dat per januari 2025 in alle regio's aangeboden moet worden.
Het verkennend gesprek
Deelnemers aan het verkennend gesprek zijn een buurtteammedewerker vanuit sociaal domein, iemand met GGZ-expertise, de hulpvrager met eventueel een ervaringsdeskundige en/of naaste. Indien nodig kan andere expertise aansluiten. Huisartsen kunnen patiënten naar een verkennend gesprek verwijzen wanneer er twijfel is over welk domein (GGZ, sociaal domein of beide) passende zorg en/of ondersteuning kan bieden.
De verwachting in Amsterdam is dat er per huisartsennormpraktijk 2 tot 4 personen per maand naar het verkennend gesprek worden verwezen. Dat komt neer op 12.000 tot 19.000 gesprekken per maand.
Een zorgpunt is de capaciteit van het Buurtteam, aangezien zij extra taken krijgen zonder aanvullende financiering. Er wordt nog een IZA-aanvraag gedaan om hiervoor een oplossing te zoeken. Ook is nog onduidelijk welke functionaris vanuit de GGZ aansluit. Binnenkort word er een projectleider aangesteld om te ondersteunen bij de implementatie van de Mentale Gezondheidsnetwerken.
Ervaringen en input
Tijdens de ROHA Conferentie afgelopen juni hebben Nathalie Bredek en Esther Kok, beleidsadviseur bij de GGD, de workshop 'Breder kijken, anders doen: waar kun je terecht met jouw patiënten met psychische problemen?' gegeven en de meningen en zorgen over het verkennend gesprek gepeild bij de deelnemers. Huisartsen vinden het heel goed dat er meer tijd wordt gestoken in het breder kijken naar de patiënt, maar willen dat ervoor gewaakt wordt dat het niet een extra drempel met wachtlijsten wordt. Daarnaast werd er onder andere geopperd om de vrijgevestigde GGZ professionals te betrekken.
Wegwijs Amsterdam
Een voorbeeld van een verkennend gesprek is de pilot van Wegwijs Amsterdam, waar gesprekken worden gevoerd door een psycholoog en een maatschappelijk werker in de huisartsenpraktijk. Uit onderzoek blijkt dat 25% van de cliënten wordt geadviseerd hulp te zoeken buiten de GGZ (die anders wel naar de GGZ waren verwezen). Verder werd het door cliënten als baken van hulp gezien en bespaart het huisartsen tijd. De vraag bleef hoe deze verkennende gesprekken verder georganiseerd en opgeschaald kunnen worden. De komst van de werkwijze en leidraad Mentaal Gezondheidsnetwerk met bijbehorende betaaltitel voor GGZ zou hier een antwoord op kunnen zijn.
Workshop Mentale Gezondheidsnetwerken
Op 21 november 2024 kun je op het Elaa Jaarevent 'Hoera Schaarste' meedoen met de workshop 'Mentale gezondheidsnetwerken: het vormgeven van de samenwerking bij schaarste in de zorg'. Nathalie Bredek en Esther Kok nemen je mee in wat er speelt rondom mentale gezondheid in Amsterdam en Almere. Ze vertellen je meer over de in de IZA beschreven domeinoverstijgende samenwerkingen binnen de GGZ en geven voorbeelden van hoe dat in de praktijk eruit kan zien voor de inwoners en zorgprofessionals. Daarna ga je zelf aan de slag: Hoe zou jij de domeinoverstijgende samenwerking in jouw wijk willen vormgeven? Wat is nodig om het tot een succes te maken?
Mentalegezondheidsnetwerken.nl
Voor meer informatie waaronder een 'kennisbank' ga naar mentalegezondheidsnetwerken.nl.
